एजेन्सी। वार्ताबाट समाधान खोज्ने क्रममा भारत -चीन सीमा तनाव केही हदसम्म कम भएको छ। तर,  केही भारतीय विद्वान र भारतीय पत्रकारहरूको पक्षपाती र वैरभावपूर्ण कामले चीन विरोधी भावना बढेको छ।

चीनको सरकारी मुखपत्र ग्लोबल टाइम्सका अनुसार चिनियाँ विज्ञहरूले यो नराम्रो वातावरण नियन्त्रण गर्न र द्विपक्षीय सम्बन्ध तय गर्ने नयाँ दिल्लीको कुनै इच्छा नभएको वताएका छन्।

भारत सरकारले गरेको भर्खरको कदमले ‘एयरलाइन्सलाई अनौपचारिक रुपमा चिनियाँ नागरिकलाई त्यस देशमा उडान नगर्नू भनिएको छ” । चीनमा महामारीको रोकथामका लागि केही भारतीय नागरिकको प्रवेशलाई इन्कार गर्ने निर्णयको प्रतिशोधको रूपमा उक्त निर्णय गरिएको हो ।

दुर्भाग्यवस, चीनको निर्णयको बिरूद्ध नयाँ दिल्लीको त्यस्तो विरोधी कदमको सोशल मिडिया नेटवर्कमा धेरै राष्ट्रवादी भारतीय वेब प्रयोगकर्ताहरूले प्रशंसा गरे।

यो केवल राष्ट्रवादी वेब प्रयोगकर्ताहरू हो, जसले अनलाइन आक्रामक टिप्पणीहरू गरिरहेका छन् । केहि भारतीय राजनीतिज्ञ, विद्वान, पत्रकार, गैरसरकारी संस्था र धार्मिक व्यक्तिहरू पनि चीन-भारत सम्बन्ध बिगार्न त्यस्तो भावनालाई  अँगालेका छन्।

चिनिया विश्लेषकहरूले भनेका छन, ‘चीनविरोधी भावना वा सिनोफोबिया यस समय भारतमा राजनीतिक शुद्धता हो र भारत सरकारले यसलाई नियन्त्रण गर्ने कुनै इरादा राखेको छैन तर कोभिड -१९ महामारीको असफल व्यवस्थापन र कमजोर आर्थिकलाई कभर  गर्न भारतले यसको प्रयोग गरिरहेको छ। छोटो अवधिमा द्विपक्षीय सम्बन्ध तय गर्ने कुनै आशा छैन, उनीहरूले भने।

नयाँ दिल्ली स्थित नीति अनुसन्धान केन्द्रका भू-राजनीतिशास्त्रका विद्वान ब्रह्मा चेल्लानी भारतीय विद्वानहरूका बीच प्रतिनिधि हुन्, जसले चीनविरूद्ध कडा प्रतिकूल दृष्टिकोण राख्छन्। उदाहरणका लागि उनले यारलुङ ज्याङ्बो  नदीमा चीनको जलविद्युत परियोजनालाई ‘भारत बिरूद्ध जल युद्ध’ को लागि डाटा प्रयोग गरेको आरोप लगाएका छन्, जुन आधारहिन हो । उनले चीनको धम्कीलाई बढावा दिन अन्तर्राष्ट्रिय मिडियालाई लेख पनि लेखेका थिए जसमा चीनले ‘कोभिड-१९’निर्यात गरेको आरोप लगाएका थिए र अमेरिकाले चीनको कन्टेन्ट पछ्याउन कम्मर कसेको थियो ।

भारतमा धेरै विद्वान वा पूर्व अधिकारी छन्, जसले चीन विरोधी भावना वा ‘चीन धम्की सिद्धान्त’ लाई बढावा दिएर फाइदा उठाउँछन्। जस्तै चेल्लानी, चीनका लागि भारतीय पूर्व राजदूत विजय गोखले र रक्षा टिप्पणीकार सी राजा मोहनले  चीनलाई दुश्मनको रूपमा देखाउँदा अमेरिकाबाट प्रशंसा प्राप्त गर्छन्।  यसले नरेन्द्र मोदीको सरकारको हितमा काम गर्नेछ, चिनियाँ विज्ञहरूले भने।

सिंघुवा विश्वविद्यालयको राष्ट्रिय रणनीति संस्थानका अनुसन्धान विभागका निर्देशक कियान फेङले भने, ‘भारतीय अनुसन्धानकर्ता वा कमेन्टर्सले चीनविरोधी भावना जगाउने काम २०२० मा उच्च ज्वरोमा पुगेको छ।’

फुदान विश्वविद्यालयको अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययन संस्थानका प्राध्यापक लिन मिनवाङले ग्लोबल टाइम्सलाई भने, ‘भारतको चीन विरोधी राजनीतिक शुद्धताले चीनलाई अनुकूल वा कमसेकम वस्तुगत दृष्टिकोण राख्ने भारतीय विद्वानहरुलाई बोल्न गाह्रो लाग्छ । किनभने चीनको प्रशंसा वा वा चीन विरोधी चरम भावनालाई सन्तुलनमा राख्न केहि कुरा गर्दा पनि उनीहरूले देशभक्त नभएकोमा समस्या र आलोचना ल्याउने छ।’

‘कहिलेकाहिँ भारतीय विद्वानहरु चिनियाँ सहकर्मीहरुसंग कुरा गर्ने बित्तिकै सकारात्मक रुपमा बोल्ने हो भने उनीहरुका दुई अनुहार देखापर्छन , तर अमेरिकी विद्वान वा अधिकारीहरुसंग कुराकानी गर्दा चीनले ताली जित्ने खराब आरोप लगाएको छ,’ लिनले भने।

यद्यपि चिनियाँ विज्ञहरूका अनुसार भारतीय विद्वान र राजनीतिज्ञहरूले भविष्यमा अमेरिकालाई अझै खुशी पार्न सक्ने हदप्रयास गर्नेछन्। तर, अमेरिकी जनताले राष्ट्रपति चुनेका जो बिडेनले डोनाल्डले बनाएको कथित ‘भारत-प्रशान्त रणनीत’ त्याग्ने वा कमसेकम समायोजन गर्ने सम्भावना पनि रहेको छ।

लिनले भने, ‘ट्रम्प प्रशासनको पक्षमा काम गर्न मोदी सरकारले चीनलाई अपमान धेरै अपमान गरेको छ। र, अमेरिकालाई नजीक पुर्‍याउँदा रूसलाई अप्रसन्न तुल्याएको छ। एकपटक अमेरिकाले आफ्नो रणनीति परिवर्तन गर्‍यो वा अमेरिकाले चीनसँग सम्बन्ध सुल्झाउने काम गर्‍यो भने ती भारतीय राजनीतिज्ञ र विद्वान जो चीनप्रति अत्यन्तै दुश्मन गरिरहेका छन्,उनीहरु ओझेलमा पर्नेछन्।’

चीनरूद्ध भारतमा घृणा बहुआयामी हो, केवल भू-राजनैतिक द्वन्द्वबाट मात्र उत्पन्न भएको होइन, कोरोना महामारी , नेपाल र पाकिस्तान जस्ता भारतका छिमेकीसँग सम्बन्धित मामिलाका साथै चीनमा सामान्य व्यापारिक गतिविधि पनि कारण हो ।