काठमाडौँ । अमेरिकाले चरमपन्थी समूह इस्लामिक स्टेटका नेता अबु इब्राहिम अल–हाशिमी अल–कुरैशी अमेरिकी कारबाहीमा मारिएको जनाएको छ ।

बिहीबार अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले नै रातिको यो कारबाहीबारे जानकारी दिँदै भनेका छन्, ‘विश्वका लागि ठूलो आतंकवादी खतरा हटेको छ ।

यस हमलामा अल-कुरैशी बाहेक यस संगठनका उपनेता र अन्य धेरैको पनि मृत्यु भएको खबर छ। यससँगै कारबाहीमा संलग्न सबै अमेरिकीहरू सकुशल फर्किएका छन्।

अमेरिकी अधिकारीहरूले उपनेताको नाम भने बताएनन् तर महिनौं लामो योजनाको विवरण दिए, त्यसपछि सिरियाको इडलिब प्रान्तमा अपरेसन सञ्चालन गरियो।

यसबारे इस्लामिक स्टेटको तर्फबाट अहिलेसम्म कुनै प्रतिक्रिया आएको छैन ।

अबु इब्राहिम अल-हाशिमी अल-कुरैशी

यस अपरेशनको लक्ष्य थियो – इस्लामिक स्टेटका नेता अबु इब्राहिम अल-हाशिमी अल-कुरैशी । कुख्यात चरमपन्थीलाई ‘विनाशकारी’ पनि भनिन्छ। सन् २०१९ मा अबु बकर अल–बग्दादीको मृत्युपछि अल–कुरैशीलाई इस्लामिक स्टेटको नेता बनाइएको थियो ।

बग्दादीको मृत्यु भएको चार दिनपछि यो समूहले अब अल-कुरैशीको नेतृत्वमा काम गर्ने घोषणा गरेको थियो । तर यो मानिन्छ कि अल-कुरैशी यो पदका लागि धेरै तयार थिए र युद्ध मैदानबाट टाढा राखिएको थियो।

सन् १९७६ मा इराकमा जन्मिएका अल कुरैशीमाथि अमेरिकाले १० मिलियन डलर पुरस्कार राखेको थियो ।

इदलिब, सिरियामा स्थान फेला परे

अब खुफिया रिपोर्टहरूले खुलासा गरेको छ कि अल-कुरैशी आफ्नो परिवारसँग सिरियाको अतामेह शहरमा बसिरहेको थिए ।

टर्कीको सीमा नजिकैको इदलिब प्रान्तमा पर्ने यो क्षेत्र इस्लामिक स्टेटको कट्टर विरोध गर्ने जिहादी समूहहरूको गढ हो । उही समयमा, टर्की समर्थित विद्रोहीहरू पनि यहाँ सक्रिय छन्, जो सिरियाको सरकारको विरोध गरिरहेका छन्।

त्यहाँ अल-कुरैशी तीन तले आवासीय भवनको दोस्रो तलामा आफ्नो परिवारसँग बस्दै आएको गुप्तचर प्राप्त भएको थियो । कुरेशीले त्यहीँबाट सिरियालगायत अन्य ठाउँमा कुरियरमार्फत अर्डर पठाएर समूह चलाउने गर्दथे ।

उनी कहिल्यै घरबाट बाहिर निस्किनेन् । भवनको तेस्रो तल्लामा नुहाउन मात्र जाने गर्दथ्यो । अब यहाँ शंका उब्जियो कि हवाई हमला भयो भने आम नागरिकको ज्यान जाने खतरा थियो ।

भवनमा बस्ने अन्य परिवारहरू इस्लामिक स्टेटसँग आबद्ध नभएको वा अल-कुरैशी यहाँ बसेको थाहा थिएन भन्ने विश्वास गरिएको थियो।

शल्यक्रिया कसरी भयो

यी सबै कुरालाई मध्यनजर गर्दै जमिनबाट आक्रमण गर्नेबारे विस्तृत अध्ययन गरिएको वरिष्ठ अधिकारीले बताए । विभिन्न किसिमका परिस्थितिमा अभ्यास गरी जमिनबाटै शल्यक्रिया गर्ने हो भने कति जोखिम हुन्छ भन्ने बुझ्ने प्रयास गरिएको थियो ।

आवासीय भवनको नमुना बनाइएको छ । इन्जिनियरहरूले भवन विस्फोटबाट ध्वस्त भए के हुन्छ भनेर बुझेका थिए। राष्ट्रपति बिडेनलाई डिसेम्बरमा यो सम्भावित अपरेशनको बारेमा विस्तृत रूपमा बताइयो।

बाइडेनले मंगलबार कार्यको लागि अनुमति दिए।

बाइडेनले ह्वाइट हाउसबाट स्थितिको अनुगमन गर्दै बिहीबार मध्यरातमा धेरै अमेरिकी हेलिकप्टरहरू अटामेहमा आइपुगेका थिए।

स्थानीय स्रोतले अमेरिकी स्पेशल फोर्सको भावनामा कडा प्रतिस्पर्धा भइरहेको बताएको छ । बाँधिएका विमान विरोधी बन्दुकले गाडीमाथि आक्रमण भइरहेको थियो । करिब दुई घण्टासम्म गोली चलेको थियो ।

अमेरिकी रक्षा विभाग पेन्टागनका प्रवक्ता जोन किर्बीले अमेरिकी सेनाले भवनबाट ८ बालबालिकासहित १० जनालाई बाहिर निकालेको बताए । कारबाहीमा मारिनेहरूमा कुरेशीका एक सहयोगी र अमेरिकी सेनामा गोली चलाउने उनकी श्रीमती पनि थिए।

किर्बीले भने कि यो दुई घण्टाको अपरेशनको बीचमा एउटा समूह पनि उक्त क्षेत्रमा आएको थियो। तीमध्ये दुई अमेरिकी सेनाको कारबाहीमा मारिए।

जोन किर्बी भन्छन् कि उनीसँग कारबाहीमा मारिएका प्रत्येक व्यक्तिको बारेमा सही जानकारी छैन।

अपरेशनको बारेमा थाहा पाएपछि कुरेशीले तेस्रो तल्लालाई विस्फोट गराए, जसमा कुरेशी, उनकी श्रीमती र दुई बच्चाको मृत्यु भयो। किर्बी भन्छन् कि अल-कुरैशी पछि औंठाछाप र डीएनए विश्लेषण पछि पहिचान गरिएको थियो।

बग्दादीले जस्तै आफैंलाई विस्फोट गराए

जसरी कुरेशीले आफूलाई विस्फोट गराए, त्यसरी नै अबु बकर अल-बग्दादीले सन् २०१९ मा अमेरिकी सेनाको कारबाहीमा आफूलाई विस्फोट गराए। त्यो अपरेसन अतामेहबाट १६ किलोमिटरको दूरीमा भएको थियो, बग्दादीसँगै उनका तीन छोराछोरी पनि विस्फोटमा मारिएका थिए।

सिरिया सिभिल डिफेन्स भनेर चिनिने ह्वाइट हेल्मेट उद्धार सेवाले लक्षित भवनमा ६ बालबालिका र चार महिलाको शव भेटिएको बताएको छ । अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनले कारबाहीमा संलग्न सबै अमेरिकीहरु सकुशल फर्किएको बताएका छन् ।

यो अपरेशन अमेरिकाको लागि किन महत्त्वपूर्ण छ?

अबु इब्राहिम अल-हाशिमी अल-कुरैशीलाई पक्रनु अमेरिकाको लागि किन यति महत्त्वपूर्ण छ भन्ने कुरा बुझ्नुभयो ? बीबीसीका सुरक्षा संवाददाता गोर्डन कोरेराले अल-कुरैशीलाई लक्षित गर्न विशेष बल पठाउने अमेरिकी निर्णयले अमेरिकाका लागि उनको गिरफ्तारीको महत्त्व देखाएको बताए।

इस्लामिक स्टेट र अल-कायदाका विभिन्न समूहहरू वर्षौंदेखि ड्रोन हमलाहरू मार्फत लक्षित छन्। यस्तो अवस्थामा विशेष फौजलाई लक्ष्यका लागि जमिनमा अवतरण गर्नु जोखिमपूर्ण हुन्छ र लक्ष्य अति महत्त्वपूर्ण वर्गमा परेमा मात्रै यस्ता निर्णय लिने गरिन्छ । उदाहरणका लागि, सन् २००१ मा ओसामा बिन लादेनमाथि कारबाही गर्न पाकिस्तानमा टोली सुरु गरिएको थियो।

अमेरिकाले कुनै व्यक्तिलाई जिउँदै समात्न चाहेमा वा सो ठाउँबाट अन्य गुप्तचर सूचना सङ्कलन गर्न चाहेमा मात्र यस्तो कारबाही गरिन्छ। २०१९ मा, अबु बकर अल-बगदादी को लागी एक समान अपरेशन गरिएको थियो। तर यस पटक अल-कुरैशीको बारेमा अपेक्षाकृत कम जानकारी थियो। आईएसमा बग्दादीको कद अल-कुरेशीले बनाएको होइन।

अमेरिकाले यसअघि अल कुरैशीको बारेमा जानकारी दिनेलाई पुरस्कारको प्रस्ताव राखेको थियो । अमेरिकाले कुरेशी इस्लामिक स्टेटका सबैभन्दा वरिष्ठ नेतामध्ये एक भएको बताएको छ । जसले उत्तर-पश्चिम इराकमा याजिदी अल्पसंख्यकको अपहरण, हत्या र बेचबिखनलाई औचित्य र सहयोग गर्दछ।

अमेरिकाले कुरैशीले विश्वभर चलिरहेका धेरै आतङ्कवादी कारवाहीहरूको नेतृत्व गरिरहेको बताएको थियो। आईएसको कुरा गर्दा, यो समूहले पहिलेको जस्तो इराक र सिरियाको ठूलो भागमा नियन्त्रण गरिरहेको छैन। न त अहिले जिहादीहरूमा पहिलेको जस्तो आकर्षण छ। विदेशमा यसको सञ्चालन रोकिएको छ।

गत वर्ष काबुलमा भएका बम विष्फोटपछि विश्वको ध्यान IS-K तर्फ तानिएको थियो। त्यतिबेला अमेरिकी सेना अफगानिस्तानबाट बाहिरिँदै थियो । तर आतंकवाद विरोधी अधिकारीहरूले हालैका महिनाहरूमा यो समूहले इराक र सिरियामा लडाकुहरूलाई पुन: संगठित गर्दै आफ्नो क्षमता विस्तार गर्ने प्रयास गरिरहेको चिन्ता व्यक्त गरेका छन्।

गत महिना भएको आक्रमण र उत्तर-पूर्वी सिरियामा भएको ठूलो जेल तोडफोडले यस्तो डर बढाएको छ। अल-कुरैशीको मृत्युपछि इस्लामिक स्टेटको आत्मा तोडिने अमेरिकाको आशा छ।

इस्लामिक स्टेटले आफ्नो नेताको मृत्युपछि नयाँ नेताको खोजी गर्छ तर अब नयाँ नेताले आफ्नो ज्यान जोगाउन प्रयास गर्नुपर्ने र यो प्रयासले समूहलाई व्यवस्थित र व्यवस्थित गर्न पनि कठिन हुने अपेक्षा गरिएको छ । बिबिसी हिन्दि