एजेन्सी। केन्द्रीय सरकारले गत बुधवार भारतसँग मैत्री सम्बन्ध राख्ने देशहरुलाई आकाशबाट भूमिमा उडान गर्ने मिसाइलको निर्यातलाई अनुमोदन गरेको छ।

यसका लागि रक्षामन्त्रीको अध्यक्षतामा एक समिति गठन गरिएको छ, जसले सुरक्षा सम्बन्धी निर्यातलाई छिटो स्वीकृति दिन सक्छ।

‘आकाश’ सतहबाट हावामा आक्रमण गर्ने मिसाइल हो, जसको क्षमता २५  किमि सम्म हुन्छ। यो मिसाइल २०१४ मा भारतीय वायु सेनामा भर्ना गरिएको थियो। एक बर्ष पछि २०१५ मा यो मिसाइललाई भारतीय सेनामा सम्मिलित गरियो।

रक्षा मन्त्रालयका अनुसार विगत केही वर्षमा अन्तर्राष्ट्रिय प्रदर्शन, डिफेन्स एक्सपो र एरो इण्डियामा आयोजित केही मित्र राष्ट्रहरूले आकाश मिसाइलमा चासो देखाएका थिए। यसको साथमा, समुद्री पर्यवेक्षण प्रणाली, रडारहरू र एयर प्लेटफर्महरूमा पनि रूचि देखाइएको छ।

तर प्रश्न उठ्छ कि किन भारतले यो मिसाइल निर्यातका लागि कदम चाल्दैछ?

यो मिसाइल किन विशेष हो?
सरकारले  आकाश मिसाइल ‘सम्बद्ध देशहरू’ लाई बेचिने वताएको छ। यसका साथै निर्यात हुने मिसाइल भारतीय वायुसेना र भारतीय सेनासँग रहेको मिसाइल भन्दा फरक हुनेछ।

रक्षा विज्ञ राहुल बेदी  यी क्षेप्यास्त्र भियतनाम, थाईल्याण्ड जस्ता देशहरूमा बेच्न सकिने विश्वाश गर्छन्।

उनी भन्छन्, ‘मोदी सरकार २०१६ देखि आकाश र ब्रह्मोस दुबै मिसाइलहरू मध्य पूर्व, दक्षिण पूर्व एशिया र ल्याटिन अमेरिकी देशहरूमा निर्यात गर्ने कुरा गरिरहेको छ। र ती मिसाइलहरू सरकारले ती देशहरूमा बेच्नेछ जसका साथ भारतसँग राम्रो सम्बन्ध छ।  यस मिसाइलको दायरा२५ किमि छ र यसले आउने हेलिकप्टर, लडाकू विमानहरू र केही मिसाइल प्रणालीहरूलाई मार्न सक्छ।’

राहुल बेदी भन्छन, ‘गत छ-आठ महिनामा चीनसँग उठेको तनावमा हाम्रो रक्षा उत्पादनले आफ्नै आवश्यकता पूरा गरिरहेको छैन। हामी सामग्री, गोला बारुद र मिसाइल प्रणाली आयात गर्दैछौं। त्यस्ता समयमा निर्यातको कुरा गर्न मलाई अलि अप्ठ्यारो लाग्छ। किनभने हाम्रो घरेलु आवश्यकताहरू पनि पूरा भइरहेको छैन। निर्यातको बारेमा के भन्ने? गर्न सकिन्छ?’

विश्वका प्रमुख हतियार निर्यात गर्ने देशहरूमा एक विशेष किसिमको वातावरण छ, जुन हतियारको निर्यातका लागि उपयुक्त छ।

यस्तो अवस्थामा प्रश्न खडा हुन्छ ,  के भारतले ईको प्रणाली बनाउन सक्छ ?  जसले भारतलाई हतियारको ठूलो निर्यातकर्ता बनाउँछ।

भारत सरकारले २०२४ सम्ममा भारतीय हतियारको निर्यात ५ अर्ब डलरमा पुर्‍याउने लक्ष्य राखेको छ।
परम्परागत हतियार बजारमा अमेरिका, रसिया, चीन र इजरायलको एकाधिकार रहेको बेलामा हतियार निर्यात क्षेत्र प्रवेश गर्दैछ।

तर, यो त्यो समय हो जब संसारभरि युद्ध लड्ने तरिका छिटो परिवर्तन हुँदैछ।

परम्परागत युद्धमा ड्रोन र आर्टिफिसीयल इन्टेलिजेन्सको प्रयोग द्रुत गतिमा बढ्दैछ। र धेरै साना युरोपेली देशहरू यस दिशामा काम गर्दैछन्।-बिबिसी हिन्दीबाट