एजेन्सी। भारतका परराष्ट्रमन्त्री एस जयशंकरले चीनसँगको विवाद सुल्झाउन लामो समय लाग्ने  वताएका छन्।

जयशंकरले यस विवादलाई चीनसँग १९८६ मा अरुणाचल प्रदेशको ‘सामदोरङ चू’ मा सैनिक तनावसँग तुलना गरे, जसको समाधान गर्न करिब नौ बर्ष लाग्यो।

एस जयशंकरले भारत र चीनले सीमा विवादको बारेमा एलएसीमा एउटा मात्र घटना घट्नु अघि सोच्नु पर्ने पनि वताए। जयशंकरले अमेरिकालाई घनिष्ठ सम्बन्धको दर्पणमा भारतलाई तेस्रो पक्षको रूपमा नहेर्न चीनलाई चेतावनी दिए।

चीनसँगको विवादमा सैनिक कमाण्डर तहको आठौं चरणको कुरा भइसक्यो, अझ कति समय लाग्छ भन्ने द हिन्दूसँगको कुराकानीमा जयशंकरले भने, ‘लद्दाखमा भएको विवाद समाधान गर्न हामी चीनसँगको वार्ताको बारेमा विस्तृत जानकारी दिन सक्दैनौं।’

जयशंकरले भने, ‘भारतका लागि महत्त्वपूर्ण कुरा के हो भने चीनले सीमामा सैनिकहरू परिचालन गरेर विगतका सम्झौताको उल्लनघन गरेको छ र यदि यस्तो स्थितिमा शान्ति भंग भयो भने चीनसँग सम्बन्ध प्रभावित हुनेछ। यो जटिल मुद्दाहरूको समाधान गर्न समय लाग्छ र हामी चाहिने कुरा गर्छौं र हाम्रो हितमा गर्छौं।  सीमामा चिनियाँ परिनियोजनको जवाफमा भारतले भारी सैन्य जवाफदेहीता सुनिश्चित गरेको छ। यदि एलएसीको अवस्था बिग्रन्छ भने बाँकी सम्बन्ध पनि पछाडि झर्नेछ।
भारतले सम्पूर्ण मामलामा चीनसँग द्विपक्षीय सम्पर्क गरेको छ, तर यस्तो देखिन्छ कि चीन तेस्रो पक्ष भन्दा बढी प्रभावित भएको छ। ऊ विश्वव्यापी रणनीतिलाई दिमागमा राख्दै छ। म विश्वास गर्दछु कि हाम्रो दीर्घकालीन भविष्यका लागि हामीले आपसमा कुरा छुट्याउनु महत्त्वपूर्ण छ र यो बाटो आपसी सम्मान र गम्भीरताका साथ बाहिर आउनेछ।’

डेप्साङ र उत्तर पेङगोङ वरपरका क्षेत्रहरू चिनियाँ सेनाको नियन्त्रणमा छन् वा भारतीय सेनाले यी क्षेत्रहरूमा गस्ती लिन सकेन। यस्तो अवस्थामा प्रश्न खडा हुन्छ कि यदि यहाँ अरु कुनै घटना घटेन भने के भारतले यसलाई स्वीकार्छ?

यस प्रश्नको उत्तरमा जयशंकरले भने, ‘मलाई लाग्दैन कि तपाईको प्रश्नले वास्तविकताको पूर्ण चित्र प्रस्तुत गर्दछ। म विश्वास गर्दछु यदि उसले हाम्रो क्षेत्रमा यस्तो केही गरे, भने हामीले प्रतिक्रिया दिएका छौं। हामी पूर्ण रूपमा स्पष्ट छौं कि दुबै देशहरूले एलएसीलाई सम्मान गर्छन् र यो हाम्रो लागि महत्त्वपूर्ण छ। यस्तो अवस्थामा प्रश्न उठ्छ कि अहिले चीनसँग लद्दाखमा के भइरहेको छ? म यसको जवाफ दिन गइरहेको छैन किनकि हामी वार्तालापको बीचमा छौं।’

तपाईले प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र चिनियाँ राष्ट्रपति शी जिनपिङबीचको वुहान र मामलापुरम शिखर सम्मेलनलाई पूर्ण रूपमा यथार्थवादी भन्नु भएको छ। गत छ वर्षमा पीएम मोदीले राष्ट्रपति शी जिनपिङलाई १८ पटक भेटिसकेका छन् । के भारतले चिनियाँ रणनीति बुझ्न असफल भएको छ?

यस प्रश्नको उत्तरमा जयशंकरले भने, ‘मलाई लाग्दैन कि यो यस्तो होला । यदि तपाईले पहिले पनि यस्तै गणना गर्नुभयो भने जापान, युरोप, एन्जेला, मार्केल र अमेरिकी राष्ट्रपतिसँग धेरै भेटघाट भएको छ। यदि हामी कसैलाई भेट्छौं, यसको मतलब यो हुँदैन कि समस्याहरू स्वचालित रूपमा समाधान हुन्छ। यदि हामीले कसैलाई भेटेका छौं र पछि एलएसीमा समस्या उत्पन्न भएको छ भने, त्यसो भए यो आवश्यक छैन कि हामी अर्कोलाई बुझ्दैनौं। हामी निश्चित रूपमा आशा गर्दछौं कि चीनले आफ्ना प्रतिबद्धताहरूको पालना गर्दछ।’